Dosadašnji troškovi kredita kineske Eksim banke za prvu dionicu autoputa Bar – Boljare bili su najmanje 45 miliona eura. U toku sledeće godine prispijeva prva rata od preko 40 miliona dolara. Ukoliko procijeni da je došlo do značajnih izmjena projekta ili da država može imati problema sa vraćanjem kredita, ta banka može odmah zatražiti isplatu kompletnog kredita sa kamatama. Završetak izgradnje prve dionice više puta je odlagan, a pandemija je dovela do dodatnog kašnjenja. Crnogorska Vlada je prihvatila da se ugovor tumači u skladu sa kineskim zakonima, te da se eventualna arbitraža vodi u Pekingu, piše u izvještaju Mreže za afirmaciju nevladinog sektora (MANS) o monitoringu projekta autoputa.

Prema ugovoru sa Eksim bankom, Vlada je dužna da plaća kamatu na povučeni i neotplaćeni iznos glavnice po ugovoru po stopi od dva odsto godišnje, kao i proviziju za angažovana sredstva, odnosno na nepovučeni i neotkazani saldo zajma od 0,25 odsto godišnje.

– Dodatno se plaća provizija za obradu i to po stopi od 0,25 odsto. Za obradu kredita je 2015. godine plaćeno oko dva miliona eura. Od te godine počele su i polugodišnje isplate kamata i troškova na nepovučena sredstva praćene troškovima konverzije i provizije Centralne banke Crne Gore (CBCG), koji se plaćaju u polugodišnjim ratama. Troškovi kamata na povučeni i neotplaćeni iznos glavnice su naglo rasli, pa je do kraja jula ove godine isplaćeno najmanje 37 miliona eura. Troškovi za nepovučena sredstva su padali od 2017. godine, a ukupno su iznosili oko 6,2 miliona eura – piše u izvještaju MANS-a. Po osnovu troškova konverzije plaćeno je oko 200 hiljada eura, a oko 90 hiljada je plaćeno za proviziju CBCG.

– U toku sledeće godine država će morati da plati 43,2 miliona dolara kineskoj Eksim banci za prvu ratu kredita za autoput. Plan otplate kredita pokazuje da prva rata dospijeva 21. jula 2012. godine, a poslednja 21. januara 2035. godine. Svakih šest mjeseci plaćaćemo oko 33,7 miliona dolara za otplatu glavnice, uvećanu za iznos kamata. Prema ugovoru između Vlade i Eksim banke, za zajam od oko 940 miliona dolara platićemo preko milijardu i osamdeset miliona dolara u 28 polugodišnjih rata. Odnosno, samo za kamate platićemo oko 140 miliona dolara, ne računajući troškove konverzije valuta – navodi se u izvještaju. Ugovorom o kreditu predviđeno je da kineska državna banka može odmah zatražiti isplatu kompletnog kredita sa pripadajućim kamatama, ukoliko procijeni da je došlo do značajnih izmjena projekta ili da država može imati problema sa vraćanjem kredita.

– Tim ugovorom su predviđeni slučajevi u kojima se smatra da obaveze nisu izvršene. U tom članu se, između ostalog, navodi da se pod neizvršenjem obaveza podrazumijevaju značajne izmjene projekta ili izmjene na strani Vlade Crne Gore koje, prema procjeni Eksim banke, mogu imati negativan uticaj na sposobnost države da vraća kredit: „značajne izmjene su nastupile vezano za Projekat ili Zajmoprimca, a koje, po mišljenju zajmodavca, mogu imati materijalno negativan uticaj na sposobnost Zajmoprimca da izvrši svoje obaveze po ovom ugovoru”. Ukoliko nastupi bilo koji od slučajeva navedenih u tom članu ugovora, kineska državna banka može tražiti da joj odmah isplatimo kompletan iznos kredita sa kamatama i drugim troškovima… prestati sa isplatom aranžmana, i/ili proglasiti cjelokupnu glavnicu i obračunatu kamatu i sve duge iznose koji treba da se plate po ovom ugovoru trenutno dospjelim za plaćanje bez daljih zahtjeva obavještenja ili drugih pravnih formalnosti bilo koje vrste” – piše u izvještaju MANS-a. U ugovoru o kreditu se navodi i da se „Zajmoprimac neopozivo odriče imuniteta po osnovu suverenosti ili na drugi način za sebe ili svoju imovinu, osim imovine koja se odnosi na diplomatsko-konzularna predstavništva i vojne imovine u vezi sa bilo kojim arbitražnim postupkom u skladu sa članom 8.5 ovog ugovora ili izvršenje bilo koje arbitražne odluke u skladu sa članom 8.5 ovog ugovora.” Vl.O.

---

Povukli do kraja juna 557 miliona eura kredita
U prvoj polovini 2020. godine povučeno je četiri puta manje sredstava iz kredita Eksim banke nego u istom periodu prošle godine.
– Crna Gora je za potrebe izgradnje autoputa do kraja juna 2020. godine povukla oko 557 miliona eura kredita Eksim banke, odnosno skoro 765 miliona američkih dolara. Ministarstvo finansija povlači novac iz ovog kredita dinamikom koju određuje izvođač radova. CRBC šalje zahtjev Ministarstvu finansija koje onda šalje zahtjev za povlačenje sredstava od Eksim banke. U 2015. godini je povučeno skoro 140 miliona eura, a taj novac je korišćen i u narednom periodu, pa je u 2016. uzeto samo oko 8 miliona eura. U toku 2017. povučeno je skoro 150 miliona eura, a u naredne dvije godine oko 136 i 116 miliona eura. Do kraja juna 2020. godine povučeno je samo oko 9,5 miliona eura, dok je u prvih šest mjeseci prošle godine isplaćeno preko 43 miliona eura – navodi se u izvještaju.